FOCUS
25-10-2012, 15:39
Europese astronomen hebben een planeet van ongeveer één aardmassa opgespoord die rond een ster van het nabije Alfa Centauri-stelsel draait. Het is de lichtste exoplaneet die tot nu toe bij een zonachtige ster is ontdekt. Dit onderzoeksresultaat werd 17 oktober 2012 online gepubliceerd in het tijdschrift Nature.
De planeet is gedetecteerd met het HARPS-instrument (http://www.kennislink.nl/publicaties/nieuwe-planetenoogst-harps) van de 3,6-meter telescoop van de ESO-sterrenwacht (http://www.eso.org/public/) op La Silla in Chili. Alfa Centauri (http://nl.wikipedia.org/wiki/Alpha_Centauri_(ster)) is een van de helderste sterren aan de zuidelijke hemel en, met een afstand van slechts 4,3 lichtjaar (http://wetenschap101.nl/hoe-ver-is-een-lichtjaar/), tevens de meest nabije buur van ons zonnestelsel (http://www.kennislink.nl/publicaties/het-zonnestelsel). Hij bestaat in werkelijkheid uit drie sterren: een stelsel van twee zonachtige sterren die op geringe afstand om elkaar draaien, Alfa Centauri A en B geheten, en een zwakke rode ster op grotere afstand: Proxima Centauri (http://nl.wikipedia.org/wiki/Proxima_Centauri). Al sinds de negentiende eeuw speculeren astronomen over mogelijke planeten (http://www.kennislink.nl/publicaties/exoplaneten-2) bij deze sterren, de meest nabije locatie voor leven buiten het zonnestelsel, maar de diverse zoekacties leverden niets op. Tot nu toe dan.
http://www.kennislink.nl/system/files/000/153/111/small/Alpha_Centauri.jpg?1350555591http://www.kennislink.nl/images/popup.png?1271417902 (http://www.kennislink.nl/vergroting/153111?original=0) Afgezien van de zon is Alfa Centauri de dichtstbijzijnde ster. Afbeelding: © ESO/Digitized Sky Survey 2/Davide De Martin
“Onze waarnemingen met het HARPS-instrument, die zich over meer dan vier jaar uitstrekken, hebben een klein, maar echt signaal opgeleverd van een planeet die elke 3,2 dagen een rondje om Alfa Centauri B volbrengt”, zegt Xavier Dumusque (http://www.astro.up.pt/caup/index.php?WID=114&CID=1&ID=82&Lang=pt) van de Sterrenwacht Genève in Zwitserland en het Centro de Astrofisica da Universidade do Porto in Portugal. Hij is de hoofdauteur van het Nature-artikel. “Het is een buitengewone ontdekking die het uiterste van onze techniek heeft gevergd.”
Zo snel als een kruipende babyHet Europese team heeft de planeet opgespoord door de kleine schommelingen in de beweging van de ster Alfa Centauri B te detecteren die het gevolg zijn van de zwaartekrachtsaantrekking (http://nl.wikipedia.org/wiki/Zwaartekracht) van de eromheen cirkelende planeet. Dat effect is heel klein: het zorgt ervoor dat de ster met een snelheid van slechts 51 centimeter per seconde (1,8 km/uur) heen en weer gaat – ongeveer de snelheid van een kruipende baby. Dit is de hoogste meetnauwkeurigheid die ooit met deze methode is bereikt.
Alfa Centauri lijkt sterk op de zon (http://www.kennislink.nl/publicaties/het-zonnestelsel#zon), maar is iets kleiner en minder helder. De nu ontdekte planeet heeft een massa die een beetje groter is dan die van de aarde (http://www.kennislink.nl/publicaties/het-zonnestelsel#aarde) en draait op ongeveer zes miljoen kilometer om zijn ster – een afstand die aanzienlijk kleiner is dan de afstand van Mercurius (http://www.kennislink.nl/publicaties/het-zonnestelsel#mercurius) tot de zon in het zonnestelsel. De andere heldere component van de dubbelster, Alfa Centauri A, staat honderden keren verder weg, maar moet toch een zeer heldere verschijning zijn aan de hemel boven de planeet.
De planeet is gedetecteerd met het HARPS-instrument (http://www.kennislink.nl/publicaties/nieuwe-planetenoogst-harps) van de 3,6-meter telescoop van de ESO-sterrenwacht (http://www.eso.org/public/) op La Silla in Chili. Alfa Centauri (http://nl.wikipedia.org/wiki/Alpha_Centauri_(ster)) is een van de helderste sterren aan de zuidelijke hemel en, met een afstand van slechts 4,3 lichtjaar (http://wetenschap101.nl/hoe-ver-is-een-lichtjaar/), tevens de meest nabije buur van ons zonnestelsel (http://www.kennislink.nl/publicaties/het-zonnestelsel). Hij bestaat in werkelijkheid uit drie sterren: een stelsel van twee zonachtige sterren die op geringe afstand om elkaar draaien, Alfa Centauri A en B geheten, en een zwakke rode ster op grotere afstand: Proxima Centauri (http://nl.wikipedia.org/wiki/Proxima_Centauri). Al sinds de negentiende eeuw speculeren astronomen over mogelijke planeten (http://www.kennislink.nl/publicaties/exoplaneten-2) bij deze sterren, de meest nabije locatie voor leven buiten het zonnestelsel, maar de diverse zoekacties leverden niets op. Tot nu toe dan.
http://www.kennislink.nl/system/files/000/153/111/small/Alpha_Centauri.jpg?1350555591http://www.kennislink.nl/images/popup.png?1271417902 (http://www.kennislink.nl/vergroting/153111?original=0) Afgezien van de zon is Alfa Centauri de dichtstbijzijnde ster. Afbeelding: © ESO/Digitized Sky Survey 2/Davide De Martin
“Onze waarnemingen met het HARPS-instrument, die zich over meer dan vier jaar uitstrekken, hebben een klein, maar echt signaal opgeleverd van een planeet die elke 3,2 dagen een rondje om Alfa Centauri B volbrengt”, zegt Xavier Dumusque (http://www.astro.up.pt/caup/index.php?WID=114&CID=1&ID=82&Lang=pt) van de Sterrenwacht Genève in Zwitserland en het Centro de Astrofisica da Universidade do Porto in Portugal. Hij is de hoofdauteur van het Nature-artikel. “Het is een buitengewone ontdekking die het uiterste van onze techniek heeft gevergd.”
Zo snel als een kruipende babyHet Europese team heeft de planeet opgespoord door de kleine schommelingen in de beweging van de ster Alfa Centauri B te detecteren die het gevolg zijn van de zwaartekrachtsaantrekking (http://nl.wikipedia.org/wiki/Zwaartekracht) van de eromheen cirkelende planeet. Dat effect is heel klein: het zorgt ervoor dat de ster met een snelheid van slechts 51 centimeter per seconde (1,8 km/uur) heen en weer gaat – ongeveer de snelheid van een kruipende baby. Dit is de hoogste meetnauwkeurigheid die ooit met deze methode is bereikt.
Alfa Centauri lijkt sterk op de zon (http://www.kennislink.nl/publicaties/het-zonnestelsel#zon), maar is iets kleiner en minder helder. De nu ontdekte planeet heeft een massa die een beetje groter is dan die van de aarde (http://www.kennislink.nl/publicaties/het-zonnestelsel#aarde) en draait op ongeveer zes miljoen kilometer om zijn ster – een afstand die aanzienlijk kleiner is dan de afstand van Mercurius (http://www.kennislink.nl/publicaties/het-zonnestelsel#mercurius) tot de zon in het zonnestelsel. De andere heldere component van de dubbelster, Alfa Centauri A, staat honderden keren verder weg, maar moet toch een zeer heldere verschijning zijn aan de hemel boven de planeet.