Bud S
29-09-2009, 11:31
Beste NeCeDo,
Een tijdje terug heb ik een aantal keren gekuurd met kwark. Al meer dan 3 jaar gebruik ik niet meer. Een vraag die ik jullie wil stellen is hoe verslavend kan kwark zijn? Een paar trainingsmaten van me kunnen moeilijk stoppen met gebruik. Nu lees ik wel eens dat kwark meer geestelijk dan lichamelijk verslavend is. Wat is daar over bekend? Alvast dank en succes met jullie rubriek!
H.B.
Beste H.,
Een goede vraag die je ons stelt. Met andere woorden: een moeilijke vraag! Want wat is nu precies verslaving? Is er een verschil tussen lichamelijke en geestelijke verslaving en zo ja wat dan? Dit zijn lastige vragen om te beantwoorden, maar wel eens goed om langer bij stil te blijven staan. We zijn voor je in de wetenschappelijke wereld van de verslaving gedoken en specifiek gaan zoeken of bekend is of kwark verslavend kan zijn en zo ja hoe dat komt. Over kwark en verslaving hoor en lees je heel weinig. Een blik in Anabolics 2004 (1) leerde ons dat er geen woord over gerept wordt. Komt het eigenlijk wel voor?
Onderzoek Nederlandse bodybuilders
Tijdens het NK bodybuilding in 1994 werd onderzoek verricht naar het gebruik van prestatieverhogende middelen door bodybuilders (2). We geven toe een wat gedateerd onderzoek, maar actuelere wetenschappelijke en ook nog Nederlandse gegevens zijn helaas niet voorhanden. Bovendien is de huidige kwark niet zo verschillend van toen. Voor het onderzoek zijn 1.200 vragenlijsten verstuurd waarvan er 291 met bruikbare informatie terugkwamen. Er zaten 227 mannen bij en 59 vrouwen. De gemiddelde leeftijd was 28 jaar. Hoewel bijna alle gebruikers gewenste effecten van kwark ondervonden, zoals meer spiermassa en meer spierkracht, gaf slechts 7% aan last te hebben van bijwerkingen. Na het staken van de kwarkkuur heeft 1 op de 5 last van onthoudingsverschijnselen. Dit bleek alleen bij mannen voor te komen. Die onthoudingsverschijnselen kwamen tot uitdrukking in: neerslachtigheid, een opgeblazen gevoel en winderigheid. Deze verschijnselen was voor 36% reden om opnieuw te beginnen met een kwarkkuur. Een kleine 7% daarvan gaf aan zichzelf verslaafd te noemen aan de kwark. Kortom, een kleine groep vindt zichzelf verslaafd aan kwark. Tussen veel gebruiken en verslaafd zijn zit nogal een verschil, wat wordt verstaan onder verslaving?
Wat is verslaving?
De term verslaving is een lastig begrip waar veel verschillende opvattingen over bestaan. Je kunt verslaving zien als een ziekte, een gewoonte, een ondeugd of als een maatschappelijk probleem. Een korte definitie van verslaving is: een onweerstaanbare drang om middelen te gebruiken ongeacht de schadelijke gevolgen. Kenmerken van verslavingen kunnen zijn als iemand steeds meer nodig heeft van een bepaald middel om hetzelfde effect te bereiken (geldt eigenlijk niet of nauwelijks voor kwark) en/of ontwenningsverschijnselen krijgt wanneer men het middel niet gebruikt en gebruikt om de ontwenningsverschijnselen tegen te gaan (kan wel gelden bij kwarkgebruik). Tegenwoordig wordt de term verslaving ook gebruikt voor gewoontes waar mensen geen weerstand aan kunnen bieden. Het willen gebruiken is moeten gebruiken geworden. Hierdoor zijn begrippen ontstaan als gokverslaving, seksverslaving en internetverslaving. Kortom, de inflatie slaat ook hier toe. Handiger is toch om bij verslaving alleen over middelen te spreken die psychoactief zijn, die de hersenen kunnen beïnvloeden.
Mechanismen van verslaving
Hoe ontstaat nu een verslaving? Centraal in de verslavingstheorie staat het dopaminerge-systeem in de hersenen. Dit is ons beloningssysteem. Wanneer dopamine vrijkomt geeft dit een prettig gevoel (een beloning). Hierdoor wordt de kans groter dat je de prikkel die leidde tot dat prettige gevoel eerder zult herhalen. Het wegblijven van die prikkel kan leiden tot onthoudingsverschijnselen, waardoor ook de kans groter wordt dat je het middel weer snel wilt gebruiken. De verslavingskans van middelen hangt mede af hoe sterk ze dit beloningssysteem beïnvloeden. Ook aanleg, persoonlijkheid, opvoeding en traumatische ervaringen spelen een rol.
Lichamelijk of geestelijk verslaafd?
In de verslavingswereld maakt men onderscheid in lichamelijke verslaving en geestelijke verslaving. Zo wordt lichamelijk verslaafd gezien als een (sterk) lichamelijk verlangen naar het middel na onthouding. Kenmerken hiervan zijn dat er lichamelijke klachten optreden na staken van het middel. Ook is steeds meer van een middel nodig om het zelfde psychische effect te krijgen of bij gelijk gebruik wordt het effect minder. Dit wordt tolerantie genoemd. Lichamelijke verslaving ontstaat geleidelijk.
Bij geestelijke verslaving is er een (sterk) psychisch verlangen (wordt ook wel ‘craving’ genoemd) naar het middel na onthouding. Onthouding kan gepaard met mentale verschijnselen zoals moeheid, prikkelbaarheid, rusteloosheid en depressie. Van kwark wordt altijd gezegd dat het niet lichamelijk verslavend is maar wel geestelijk verslavend kan zijn. Maar ook geestelijke verslaving is verslaving!
Hooked on kwark
Al begin jaren 80 werd in de medische literatuur gesuggereerd dat kwark verslavend kon zijn, zonder dat er systematisch onderzoek naar was gedaan. Andere onderzoekers spraken het vervolgens weer tegen. Vanaf eind jaren 80 werden regelmatig gevallen beschreven van bodybuilders die aangaven zich verslaafd te voelen aan kwark. Hoewel het overwegend mannen waren bleek er ook een keer een vrouw bij te zitten. In 1989 beschreef Kirk Brower als eerste een geval van kwarkverslaving van een sporter. In 2002 kwam deze Amerikaanse psychiater met een overzichtsartikel over kwarkgebruik en verslaving (3). Brower vond in de medische literatuur 165 gevallen waarbij kwarkgebruikende gewichtheffers en bodybuilders voldeden aan de officiële criteria van verslaving. Er zijn zeven criteria en als je er aan drie of meer voldoet dan beschouwt men je als verslaafd. Die criteria hebben betrekking op controleverlies over het gebruik, gebruik ondanks negatieve bijwerkingen en ontwikkeling van tolerantie en onthoudingsverschijnselen.
Onthoudingsverschijnselen
Een van de criteria van verslaving is dat er onthoudingsverschijnselen optreden na het staken van gebruik. Dit is bekend en ook beschreven bij kwarkgebruik. De onthoudingsverschijnselen zijn: verlies van spiermassa, vermoeidheid en de wens om meer kwark te nemen (dit effect heet ‘craving’) Brower onderscheidt voor kwark twee soorten afhankelijkheid, namelijk een afhankelijkheid aan je spieren (myo-actieve afhankelijkheid) een psychische (psycho-actieve) afhankelijkheid. Het feit dat je na een kuur weer een groot deel van je spiermassa kwijt raakt maakt de kans groter – indien je daar gevoelig voor bent – dat je weer snel aan de pillen of spuit zit.
Verslavende combinaties
Kwarkgebruikers zijn eerder geneigd om andere genotsmiddelen te gebruiken, zoals alcohol en drugs. Uit meerdere – ook Nederlandse – studies is dat gebleken. Van zogenaamde stimulantia als cocaïne, amfetaminen en waarschijnlijk ook efedrine/efedra is bekend dat ze verslavend zijn. Leidt nu de ene verslaving tot de andere verslaving? Of is het zo dat sommige mensen eerder geneigd zijn grenzen te verleggen en sneller middelen te gebruiken? Wat is de kip en wat is het ei?.
(1) Llewellyn, W. Anabolics 2004. Supplement Reference Manual. Molecular Nutrition, 2004.
(2) Boer, A. de, S.F. van Haren, F. Hartgens, D. de Boer. A.J. Porsius. Onderzoek naar het gebruik van prestatieverhogende middelen bij bodybuilders in Nederland. Universiteit Utrecht en NeCeDo, Capelle a/d IJssel, 1996.
(3) Brower, K.J. supplements abuse and dependence. Current Psychiatry Reports 4, 377-387, 2002.
Sport & Fitness 123, juli/augustus 2004
Een tijdje terug heb ik een aantal keren gekuurd met kwark. Al meer dan 3 jaar gebruik ik niet meer. Een vraag die ik jullie wil stellen is hoe verslavend kan kwark zijn? Een paar trainingsmaten van me kunnen moeilijk stoppen met gebruik. Nu lees ik wel eens dat kwark meer geestelijk dan lichamelijk verslavend is. Wat is daar over bekend? Alvast dank en succes met jullie rubriek!
H.B.
Beste H.,
Een goede vraag die je ons stelt. Met andere woorden: een moeilijke vraag! Want wat is nu precies verslaving? Is er een verschil tussen lichamelijke en geestelijke verslaving en zo ja wat dan? Dit zijn lastige vragen om te beantwoorden, maar wel eens goed om langer bij stil te blijven staan. We zijn voor je in de wetenschappelijke wereld van de verslaving gedoken en specifiek gaan zoeken of bekend is of kwark verslavend kan zijn en zo ja hoe dat komt. Over kwark en verslaving hoor en lees je heel weinig. Een blik in Anabolics 2004 (1) leerde ons dat er geen woord over gerept wordt. Komt het eigenlijk wel voor?
Onderzoek Nederlandse bodybuilders
Tijdens het NK bodybuilding in 1994 werd onderzoek verricht naar het gebruik van prestatieverhogende middelen door bodybuilders (2). We geven toe een wat gedateerd onderzoek, maar actuelere wetenschappelijke en ook nog Nederlandse gegevens zijn helaas niet voorhanden. Bovendien is de huidige kwark niet zo verschillend van toen. Voor het onderzoek zijn 1.200 vragenlijsten verstuurd waarvan er 291 met bruikbare informatie terugkwamen. Er zaten 227 mannen bij en 59 vrouwen. De gemiddelde leeftijd was 28 jaar. Hoewel bijna alle gebruikers gewenste effecten van kwark ondervonden, zoals meer spiermassa en meer spierkracht, gaf slechts 7% aan last te hebben van bijwerkingen. Na het staken van de kwarkkuur heeft 1 op de 5 last van onthoudingsverschijnselen. Dit bleek alleen bij mannen voor te komen. Die onthoudingsverschijnselen kwamen tot uitdrukking in: neerslachtigheid, een opgeblazen gevoel en winderigheid. Deze verschijnselen was voor 36% reden om opnieuw te beginnen met een kwarkkuur. Een kleine 7% daarvan gaf aan zichzelf verslaafd te noemen aan de kwark. Kortom, een kleine groep vindt zichzelf verslaafd aan kwark. Tussen veel gebruiken en verslaafd zijn zit nogal een verschil, wat wordt verstaan onder verslaving?
Wat is verslaving?
De term verslaving is een lastig begrip waar veel verschillende opvattingen over bestaan. Je kunt verslaving zien als een ziekte, een gewoonte, een ondeugd of als een maatschappelijk probleem. Een korte definitie van verslaving is: een onweerstaanbare drang om middelen te gebruiken ongeacht de schadelijke gevolgen. Kenmerken van verslavingen kunnen zijn als iemand steeds meer nodig heeft van een bepaald middel om hetzelfde effect te bereiken (geldt eigenlijk niet of nauwelijks voor kwark) en/of ontwenningsverschijnselen krijgt wanneer men het middel niet gebruikt en gebruikt om de ontwenningsverschijnselen tegen te gaan (kan wel gelden bij kwarkgebruik). Tegenwoordig wordt de term verslaving ook gebruikt voor gewoontes waar mensen geen weerstand aan kunnen bieden. Het willen gebruiken is moeten gebruiken geworden. Hierdoor zijn begrippen ontstaan als gokverslaving, seksverslaving en internetverslaving. Kortom, de inflatie slaat ook hier toe. Handiger is toch om bij verslaving alleen over middelen te spreken die psychoactief zijn, die de hersenen kunnen beïnvloeden.
Mechanismen van verslaving
Hoe ontstaat nu een verslaving? Centraal in de verslavingstheorie staat het dopaminerge-systeem in de hersenen. Dit is ons beloningssysteem. Wanneer dopamine vrijkomt geeft dit een prettig gevoel (een beloning). Hierdoor wordt de kans groter dat je de prikkel die leidde tot dat prettige gevoel eerder zult herhalen. Het wegblijven van die prikkel kan leiden tot onthoudingsverschijnselen, waardoor ook de kans groter wordt dat je het middel weer snel wilt gebruiken. De verslavingskans van middelen hangt mede af hoe sterk ze dit beloningssysteem beïnvloeden. Ook aanleg, persoonlijkheid, opvoeding en traumatische ervaringen spelen een rol.
Lichamelijk of geestelijk verslaafd?
In de verslavingswereld maakt men onderscheid in lichamelijke verslaving en geestelijke verslaving. Zo wordt lichamelijk verslaafd gezien als een (sterk) lichamelijk verlangen naar het middel na onthouding. Kenmerken hiervan zijn dat er lichamelijke klachten optreden na staken van het middel. Ook is steeds meer van een middel nodig om het zelfde psychische effect te krijgen of bij gelijk gebruik wordt het effect minder. Dit wordt tolerantie genoemd. Lichamelijke verslaving ontstaat geleidelijk.
Bij geestelijke verslaving is er een (sterk) psychisch verlangen (wordt ook wel ‘craving’ genoemd) naar het middel na onthouding. Onthouding kan gepaard met mentale verschijnselen zoals moeheid, prikkelbaarheid, rusteloosheid en depressie. Van kwark wordt altijd gezegd dat het niet lichamelijk verslavend is maar wel geestelijk verslavend kan zijn. Maar ook geestelijke verslaving is verslaving!
Hooked on kwark
Al begin jaren 80 werd in de medische literatuur gesuggereerd dat kwark verslavend kon zijn, zonder dat er systematisch onderzoek naar was gedaan. Andere onderzoekers spraken het vervolgens weer tegen. Vanaf eind jaren 80 werden regelmatig gevallen beschreven van bodybuilders die aangaven zich verslaafd te voelen aan kwark. Hoewel het overwegend mannen waren bleek er ook een keer een vrouw bij te zitten. In 1989 beschreef Kirk Brower als eerste een geval van kwarkverslaving van een sporter. In 2002 kwam deze Amerikaanse psychiater met een overzichtsartikel over kwarkgebruik en verslaving (3). Brower vond in de medische literatuur 165 gevallen waarbij kwarkgebruikende gewichtheffers en bodybuilders voldeden aan de officiële criteria van verslaving. Er zijn zeven criteria en als je er aan drie of meer voldoet dan beschouwt men je als verslaafd. Die criteria hebben betrekking op controleverlies over het gebruik, gebruik ondanks negatieve bijwerkingen en ontwikkeling van tolerantie en onthoudingsverschijnselen.
Onthoudingsverschijnselen
Een van de criteria van verslaving is dat er onthoudingsverschijnselen optreden na het staken van gebruik. Dit is bekend en ook beschreven bij kwarkgebruik. De onthoudingsverschijnselen zijn: verlies van spiermassa, vermoeidheid en de wens om meer kwark te nemen (dit effect heet ‘craving’) Brower onderscheidt voor kwark twee soorten afhankelijkheid, namelijk een afhankelijkheid aan je spieren (myo-actieve afhankelijkheid) een psychische (psycho-actieve) afhankelijkheid. Het feit dat je na een kuur weer een groot deel van je spiermassa kwijt raakt maakt de kans groter – indien je daar gevoelig voor bent – dat je weer snel aan de pillen of spuit zit.
Verslavende combinaties
Kwarkgebruikers zijn eerder geneigd om andere genotsmiddelen te gebruiken, zoals alcohol en drugs. Uit meerdere – ook Nederlandse – studies is dat gebleken. Van zogenaamde stimulantia als cocaïne, amfetaminen en waarschijnlijk ook efedrine/efedra is bekend dat ze verslavend zijn. Leidt nu de ene verslaving tot de andere verslaving? Of is het zo dat sommige mensen eerder geneigd zijn grenzen te verleggen en sneller middelen te gebruiken? Wat is de kip en wat is het ei?.
(1) Llewellyn, W. Anabolics 2004. Supplement Reference Manual. Molecular Nutrition, 2004.
(2) Boer, A. de, S.F. van Haren, F. Hartgens, D. de Boer. A.J. Porsius. Onderzoek naar het gebruik van prestatieverhogende middelen bij bodybuilders in Nederland. Universiteit Utrecht en NeCeDo, Capelle a/d IJssel, 1996.
(3) Brower, K.J. supplements abuse and dependence. Current Psychiatry Reports 4, 377-387, 2002.
Sport & Fitness 123, juli/augustus 2004